Cov kev thoob tsib to nrog txog neeg txum tim cov kev sib cuag nrog lawv lub teb chaws

Single hand of a Young Indigenous girl on the rocks

Understanding the profound connections First Nations have with the land. Vick Smith/Getty Images Source: Moment RF / Vicki Smith/Getty Images

Teb chaws yeej yog tej yam tseem ceeb heev rau sab ntsuj plig rau Australia tej neeg txum tim Aboriginal thiab Torres Strait Islander, thiab yeej muaj feem cuam tshuam txog lawv tej cim thawj, ua rau lawv mloog tias lawv yog ib feem ntawm ib thaj chaw twg, thiab kuj yog tej yam qhia txog txoj kev ua lub neej.


Ntsiab lus tseem ceeb:
  • Teb chaws yog ib yam tsis muaj peev xwm yuav cais tau tawm ntawm neeg txum tiam, yog tej yam qhia txog lawv lub cim thawj thiab qhia tias lawv yog cov neeg nyob ntawm ib thaj chaw twg.
  • Tej dab neeg uas ib phaum qhia rau ib phaum pab kom lawv muaj kev sib cuag tau nrog lawv lub teb chaws.
  • Tsuas yog thaum ib tug twg tau kawm thiab paub txog ib thaj chaw twg thiab cov kev tseem ceeb txog thaj chaw ntawd xwb thiaj tsim nyog nws mus xyuas thaj chaw ntawd..
Tej neeg txum tim Aboriginal thiab Torres Strait Islander yeej tau nyob ntawm teb chaws Australia yam tsawg li 60,000 xyoo lawm, thiab yeej tau hloov kom ua tau lub neej raws li cov kev pauv hloov ntawm lub teb chaws lawv nyob.

Aunty Deidre Martin ces yog ib tug poj niam neeg txum tim caj ceg neeg Walbanga ntawm haiv neeg Yuin, yog ib tug laus neeg uas muaj neeg hwm thiab yog ib tug neeg tsim cov program coj los qhia kom tej neeg paub txog ntau yam uas ua hauj lwm nrog lub koom haum National Parks and Wildlife Service ntawm ntawm xeev New South Wales (NSW).

Raws li Aunty Deidre hais ces av tsis yog tej yam uas yuav ua tau tswv tab sis yog tej yam tsis muaj peev xwm yuav cai tau tawm ntawm nws, yog li ntawd thiaj yuav tau hwm thiab yuav tau nrog tu thiab saib xyuas.
Peb yeej tsis muaj peev xwm yuav ua tau tswv av. Yog peb lub luag hauj lwm yuav tau pov puag peb tej teb chaws. Vim yog tej yam ntawm ntau yam uas yuav pab zaub mov rau peb noj, muaj dej rau peb haus peb siv thiab yog chaw rau peb nyob.
Aunty Deidre Martin
Nws hais tias “Los lus teb chaws no ces yog ib lo lus muaj ntsiab lus tog heev, tab sis yeej yog tej yam nyob hauv peb tej roj ntsha. Yog peb txoj pa thiab yog qhov chaw uas peb yuav rov qab.“
Aunty Deidre Martin.jpg
Aunty Deidre Martin yog ib tug neeg Aboriginal uas qhia txog ntau yam ntawm tej parks thiab tej reserves rau zej tsoom paub. Credit: Aunty Deidre Martin.
Aunty Deidre Martin hais tias yeej muaj cov kev sib cuag zoo heev uas ua rau peb mloog tau tias peb yog cov neeg nyob rau thaj chaw ntawd.

Nws hais ntxiv tias “Thaum kuv rov qab ntawm Sydney mus tsev, thiab thaum mus txog lub zos Kiama bend, thiab saib raws tej ntug hiav txwv, ces yeej ua rau kuv mloog tau tias kuv yog cov neeg nyob ntawm thaj chaw ntawd, thiab ua rau kuv xav tias ... kuv mus txog tsev lawm.”

Desmond Campbell uas yog ib tug txiv neej neeg txum tim caj ceg neeg Gurindji, Alawa-Ngalakan ntawm xeev Northern Territory, los yeej qhia txog nws cov kev xav muaj ntsis sib xws li ntawd thaum nws tau rov qab mus xyuas nws lub teb chaws.

Tam sim no ces nws kuj yog tus coj lub koom haum ntawm Sydney, thiab kuj qhia tias thaum nws xav txog nws lub teb chaws xwb ces twb ua rau nws xob xob ib ce lawm.

Mr Campbell tshab txhais tias “Txawm tias kuv tsis tau loj hlob ruaj ntawm kuv lub teb chaws, los kuv yeej tseem mloog tau tias zoo li nag hmo xwb. Ces thiaj yog tej yam uas rau peb swm heev li. Thiab ua rau peb mloog tau tias peb tau txais kev nyab xeeb. Ua rau yus mloog tias yus nyob rau ib thaj chaw uas yus yog yus ib tsav neeg tiag tiag tam li yog ib tug neeg txum tim Aboriginal.”

Txawm tias yuav nyob nrug deb npaum li cas ntawm nws lub teb chaws los nws yeej tseem muaj cov kev sib cuag ruaj heev, thiab Mr Campbell qhia txog qhov tseem ceeb ntawm cov kev tau rov qab mus xyuas yus tej poj koob yawm koob lub teb chaws tias, tsis yog tseem ceeb rau yus cov kab lis kev cai xwb tab sis kuj tseem ceeb heev rau cov kev sib cuag rau yus sab ntsuj plig thiab.

Nws hais tias “Nws ua rau yus zoo siab puv npo, thiab pab tau yus sab ntuj plig. Pab kom yus muaj peev xwm nyob tau ntawm thaj chaw li Sydney thiab ua hauj lwm rau lub koom haum zoo li Welcome to Country...Kuv yuav tsum tau taug kuv tej kab lis kev cai thiab kuv tej lus. Thiab tsuas yog thaum kuv rov qab mus tsev qee zaus ces kuv thiaj ua tau tej hais no xwb.”
Desmond_bio photo.JPG
Desmond Campbell uas yog tus coj lub koom haum Welcome to Country. Credit: Desmond Campbell.

Tej dab neeg teev txog lub teb chaws

Mr Campbell tshab txhais tias tej dab neeg ntau yam uas ib phaum neeg qhia rau ib phaum txuas ntxiv pab kom muaj kev sib cuag tau nrog lub teb chaws.

Nws hais ntxiv tias tsuas nyob rau ntawm seb koj tuaj ntawm lub teb chaws twg tuaj, thiab ho muaj tej dab neeg li cas, los yog ho muaj tej ntsuj dab tsi xwb, ces thiaj ua rau muaj cov kev sib cuag rau lub teb chaws ntawd sib txawv.

“Kuv txiv ces yog cov neeg caj ceg neeg Gurindji, uas peb lub teb chaws nyob hav suab puam. Ces tej tsiaj txhu, tej cai thiab tej dab neeg los yeej sib txawv [yog piv rau kuv niam tej].”

Mr Campbell hais tias tej dab neeg no ces yeej sib cuam tshuam txog tej txuj ci thiab tej sob kawm txog lub teb chaws, li lub caij twg thiab yuav mus tua tsiaj dab tsi thiab tej zaum yuav muaj teeb meem rau yus dab tsi rau yus yog tias ho ua dab tsi yuam kev rau ib lub caij twg.
Bradley Hardy ces yeej yog ib tug txiv neej neeg txum tim caj ceg neeg Ngemba, Ualarai, Kooma thiab Kamilaroi thiab kuj yog tus tswv uas tswj neeg txum tim thaj chaw txhom ntses uas nyob raws tus dej Barwon River.

Nws piv tias tus dej no yog nws tej ''roj nsha thiab nws lub cim thawj.''

Mr Hardy los yeej tseem qhia ntau yam dab neeg ua ntuv zus txog nws lub teb chaws, thiab kuj ua hauj lwm tam li yog ib tug neeg coj tej neeg mus ncig zos ntawm lub koom haum .

Nws hais tias, nws yuav tsum tau pab ceev txuag tej dab neeg no kom tsis txhob ploj thiab yuav qhia rau phaum neeg txuas ntxiv mus.

“Cov kev coj tej neeg mus ncig tsis cuam tshuam dab tsi txog kuv li, tab sis yog ib co kev hwm kuv tej laus neeg, thiab yog ib cov kev qhia tej hluas thiab yog ib qho chaw rau tej hluas kom pab qhia peb tej keeb kwm rau ntiaj teb txuas ntxiv, thiab yog peb lub luag hauj lwm uas yuav tau tej ntawd,” raws li Mr Hardy tshab txhais.
Copy of Untitled Design.png
Bradley Hardy thiab neeg txum tim lub chaw txhom ntses Brewarrina Aboriginal Fishing Traps. Credit: Bradley Hardy.

Cov kev nkag siab txog tej chaw tseem ceeb

Neeg txum tim Aboriginal thaj chaw cuab ntses ntawm Brewarrina ces yog ib thaj chaw tib neeg tsim uas qub tshaj plaws ntawm ntau thaj hauv ntiaj teb. Uas lawv tau siv pob zeb coj los thaiv zoo li tus yam ntxwv tsiaj ntawv U thiab C, uas tsis yog tias yog qhov chaw lawv thiab puav ntses thiab txhom ntses xwb tab sis kuj pab kom tej ntses khiav dim ntawm thaj chaw ntawd rov qab ua tau lub neeg txuas ntxiv thiab, raws li Mr Hardy tshab txhais.

Tsis tas li ntawd los kuj yog ib thaj chaw uas muaj ntau tsav neeg tau tuaj sib ntsib ua ke thiab.
Yog ib thaj chaw tseem ceeb heev, yog li ntawd peb thiaj li yuav tsum tau pov puag. Thiab qhov tseem ceeb mas yog ib thaj chaw rau peb tej neeg. Ces peb txoj hauj lwm tseem ceeb thiaj tsis yog tias yuav tau qhia rau tej neeg paub txog xwb tab sis yuav tsum xyuas kom peb tej hluas paub txog, thiab kom ntiaj teb paub txog tej chaw tseem ceeb heev no thiab.
Bradley Hardy
Aunty Deidre thiaj qhia txog qhov tseem ceeb ntawm cov kev paub txog tej chaw tsim nuj thiab paub tias vim li cas thiaj tseem ceeb ua ntej yus yuav mus xyuas thaj chaw ntawd.

Nws tshab txhais tias “Vim tej chaw ua ib co kev paub dab tsi uas yog yus tseem tsis tau paub ces tsis muaj peev xwm yuav mus xyuas tau, piv txwv li ib thaj chaw twg uas tsuas pub poj niam los yog txiv neeg mus tau nkaus nkaus xwb.”
First nation Australian aboriginal people using spears to hunt seafood in Cape York Queensland Australia
Daim duab tsaus me ntsis uas tsis tshua pom zoo uas muaj neeg txum tim ib tug leej txi nrog nws tus tub, mus nrhiav seafood ntawm Cape York, xeev Queensland, teb chaws Australia. Credit: Rafael Ben-Ari/Getty Images Credit: Rafael Ben-Ari/Getty Images
Ces thiaj muaj ntau yam chaw tseem ceeb sib txawv thiab muaj cov kev tseem ceeb sib txawv rau tej chaw no rau tej neeg txum tim. Vim muaj qee thaj chaw ces yog tej tseem ceeb rau poj niam thiab txiv neej ua ke tib si, hos lwm cov chaw ces tsuas tseem ceeb rau poj niam los sis yog txiv neej nkaus nkaus xwb.

Aunty Deidre hais tias thiaj yog nws lub luag hauj lwm uas yauv tau qhia tej zejzog kom paub txog tej chaw tseem ceeb no, thiab nws yeej nyiam qhia nws tej kev paub rau tej neeg mus ncig xyuas tej chaw no.

Yog tias yus teeb txheeb kom ntxaws tshaj ntxiv txog neeg txum tim lub teb chaws thiab totaub txog qhov tseem ceeb lawm ces kuj yuav ua rau yus muaj kev paub ntau yam. Txawm li cas los yog tej yam tseem ceeb uas thaum yus mus xyuas neeg txum tim tej chaw no yuav tsum hwm thiab nrhiav kev taw qhia ntawm tej neeg zejzog neeg txum tim los yog tej koom haum tswj tej av zejzog.

Mr Hardy thiaj hais ntxiv tias “Tsis hais yuav yog cov chaw cuab ntses los yog lwm yam keeb kwm ntawm tej chaw txawv li, peb yeej xav kom tej neeg mus xyuas thiab kawm kom paub txog qhov tseeb ntawm peb tej keeb kwm. Peb xav kom tej neeg mus xyuas thiab kawm kom paub txog tej no tab sis ua ke no los peb kuj xav kom ua tib zoo xyuam xim thiab muaj kev hwm peb tej chaw thiab.”
Mloog tau hnub zwj Teeb (Thursday) 6 pm, hnub zwj Hnub (Sunday) 11 am, los yog koom tau ntxiv ntawm , , thiab . Downloadthiab caum

Share