Key Points
- Chủng cúm gia cầm H5N1 đang lây lan nhanh chóng sang các vùng lãnh thổ và các loài mới.
- H5N1 vẫn chưa đến được Úc, một chuyên gia cho rằng điều này thật đáng ngạc nhiên.
- Chủng này hiếm khi được thấy ở người mặc dù tỷ lệ tử vong cao.
Chủng cúm gia cầm H5N1 đang bùng phát và ngày càng có nhiều loài động vật bị lây nhiễm.
Hiện H5N1 đã lây truyền từ bò sang người và được phát hiện trong sữa bò thô. Nó cũng lần đầu tiên đến các vùng lãnh thổ mới, bao gồm Nam Mỹ và Nam Cực.
Phó giáo sư Kirsty Short, nhà virus học tại Đại học Queensland, cho biết H5N1 là một chủng đặc biệt đáng lo ngại.
Bà Short nói với SBS News: “Chúng tôi lo ngại về tốc độ lây lan nhanh của H5N1, và thực tế là nó lây lan sang những nơi trước đây chưa có dịch cúm gia cầm”.
"Đó là một vấn đề sinh thái lớn."
Vậy loài động vật nào có nguy cơ cao nhất và chúng ta có thể bảo vệ chúng như thế nào? H5N1 nguy hiểm thế nào đối với con người? Và khi nào nó sẽ đến Úc?
Những loài nào bị nhiễm H5N1?
Cúm gia cầm A (H5N1) xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1996. Nhưng kể từ năm 2020, số ổ dịch ở chim tăng theo cấp số nhân, bên cạnh đó số lượng động vật có vú nhiễm bệnh cũng tăng lên.
Chủng virus này đã gây ra cái chết của hàng chục triệu gia cầm, các loài chim hoang dã, động vật có vú trên cạn và dưới biển như hải cẩu và sư tử biển cũng bị nhiễm bệnh.
Bò và dê được đưa vào danh sách bị nhiễm vào tháng trước - một diễn biến đáng ngạc nhiên đối với các chuyên gia, vì chúng được cho là không dễ bị nhiễm loại cúm này.
Chủng cúm gia cầm H5N1 hiện đã được tìm thấy ở động vật biển, bò và dê. Source: AAP / Charlie Litchfield/AP
“Bây giờ chúng tôi thấy ngày càng nhiều đàn bò ở nhiều tiểu bang của Hoa Kỳ bị ảnh hưởng, điều này cho thấy virus đã lan rộng hơn, lây nhiễm sang động vật có vú.”
Phó Giáo sư Short giải thích rằng mỗi loài mới mà virus lây nhiễm đều là cơ hội để nó thích nghi.
“Chúng ta càng thấy nhiều loài động vật có vú bị nhiễm bệnh thì chúng ta càng có nhiều khả năng thấy được sự thích nghi của virus ở động vật có vú.”
H5N1 có ở Úc không và có thể gây ra thiệt hại gì?
H5N1 vẫn chưa xuất hiện tại Úc, đây là điều "không thể tin được" vì nó lây lan ở các loài chim di cư hoang dã, bà Short nói.
“Tôi không hiểu tại sao nó lại không xuất hiện vào lúc này, và tôi hy vọng đó là một dấu hiệu thực sự tích cực, nhưng tôi không nghĩ chúng ta có thể dựa vào may mắn. Tất cả chỉ cần một vài con chim bị bệnh thôi.”
Chủng cúm gia cầm H5N1 đang lây lan nhanh chóng, xuất hiện ở nhiều vùng lãnh thổ, trên nhiều loài động vật mới.
“Chúng tôi muốn bảo vệ ngành chăn nuôi gia cầm, nhưng hãy nghĩ đến tất cả các quần thể chim đặc biệt mà chúng ta có ở Úc, và chúng tôi biết một số loài vốn đã dễ bị cúm gia cầm.”
Thiên nga đen sinh sản chủ yếu ở vùng Tây Nam và Đông Nam Úc là một ví dụ.
"Cách đây vài năm, chúng tôi đã thực hiện một nghiên cứu cho thấy thiên nga đen thực sự rất dễ bị bệnh và sẽ thật tàn khốc nếu chúng ta mất đi loài này."
Con người có nguy cơ bị nhiễm H5N1 đến mức nào?
Mặc dù hiếm khi thấy H5N1 ở người nhưng tỷ lệ tử vong lại rất cao khi nhiễm virus này.
Từ năm 2003 đến ngày 1 tháng 4 năm nay, WHO đã ghi nhận 463 trường hợp tử vong trong số 889 trường hợp nhiễm bệnh ở người trên 23 quốc gia, đưa tỷ lệ tử vong do nhiễm H5N1 lên 52%.
Nhưng các trường hợp nhiễm bệnh ở người được ghi nhận ở Châu Âu và Hoa Kỳ trong vài năm qua – kể từ khi virus bùng phát – đều là những trường hợp nhẹ.
Theo Bộ Nông nghiệp, Thủy sản và Lâm nghiệp, virus lây truyền sang người thông qua việc xử lý những con chim sống bị nhiễm bệnh, qua tiếp xúc với phân chim hoặc qua giết mổ, nhổ lông hoặc làm thịt những con chim bị nhiễm bệnh.
Theo WHO, đầu tháng này tại một trang trại bò sữa ở Texas, lần đầu tiên một con bò đã truyền bệnh cúm gia cầm sang người.
Đây chỉ là trường hợp thứ hai có kết quả xét nghiệm ở người dương tính với cúm gia cầm ở Hoa Kỳ, và xảy ra sau khi loại virus này gây bệnh cho đàn gia cầm dường như đã tiếp xúc với chim hoang dã.
Virus có thể đã tìm thấy những con đường lây truyền khác mà chúng ta chưa biết.Wenqing Zhang, người đứng đầu chương trình cúm toàn cầu tại Tổ chức Y tế Thế giới
Đến nay, chưa có bằng chứng nào cho thấy H5N1 lây lan từ người sang người.
Bà Short cho biết rủi ro đối với con người vào thời điểm này là “tương đối thấp, nhưng vẫn có thể”.
Có thể một ngày nào đó H5N1 sẽ lây truyền từ người sang người. Source: AAP
“Tôi không biết liệu điều đó có thay đổi trong tương lai hay không.”
Có vắc xin cúm gia cầm không?
Bà Zhang cho biết có gần 20 loại vắc xin cúm được cấp phép sử dụng cho đại dịch và chúng có thể được điều chỉnh để chống lại chủng vi rút cụ thể đang lưu hành.
Ngoài ra còn có các loại thuốc chống vi rút có thể được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng ở người và các loại vắc xin mới cũng đang được phát triển.
Bà Short giải thích: “Chúng tôi đang nghiên cứu các chiến lược vắc xin mới có thể nhanh chóng được triển khai đặc biệt cho loại vi rút này”. "Đang có rất nhiều nghiên cứu thực sự tích cực về chủng cụ thể này để nếu có điều gì đó xảy ra, chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng."
Còn H5N1 trong sữa thì sao?
Bà Zhang cho biết, loại virus này cũng đã được phát hiện trong sữa nguyên liệu từ động vật bị nhiễm bệnh với “nồng độ virus rất cao”, nhưng các chuyên gia vẫn đang điều tra chính xác thời gian virus có thể tồn tại trong sữa.
Chủng cúm gia cầm H5N1 đã được tìm thấy trong sữa tươi lấy từ động vật bị nhiễm bệnh. Source: Getty / Getty Images
Bà Zhang nói: “Điều quan trọng là mọi người phải bảo đảm giữ an toàn thực phẩm, bao gồm chỉ tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa đã tiệt trùng”.
Người dân Úc có thể làm gì?
Bà Short nói: Để giảm thiểu rủi ro cần phải giám sát và cảnh giác liên tục.
“Chúng tôi đang xem xét đợt bùng phát ở đây sẽ như thế nào, chúng tôi sẽ bảo vệ quần thể gia cầm như thế nào, chúng tôi sẽ bảo vệ quần thể chim hoang dã như thế nào và chúng tôi sẽ bảo vệ những người làm việc trong lĩnh vực này như thế nào.
“Vấn đề là phải thực hiện những kế hoạch chuẩn bị đó ngay từ bây giờ, khi chúng ta có đủ thời gian.”
Bà Short khuyên người dân và người chăn nuôi gà nói riêng cần phải lưu ý, nhưng không nên hoảng hốt.
“Thông điệp gửi đến công chúng là nếu bạn nhìn thấy một con chim chết thì hãy báo cáo điều đó, có lẽ chẳng có gì cả. Nhưng chúng tôi chỉ cần cộng đồng đóng vai trò giám sát, để chúng tôi biết virus đang xâm nhập vào Úc hay chưa.
“Và nếu nông dân có gà bị bệnh hoặc sản lượng trứng giảm, hãy lưu ý điều đó."
“Loại virus này hiện chưa có ở Úc. Vì vậy, chúng tôi thực sự không thể làm gì khác ngoài việc cảnh giác.”
- Theo Agence France-Presse
