Đối với những tù nhân vừa bị kết án, cuộc sống sau những cửa sắt trại giam chắc hẳn sẽ là một trải nghiệm cực hình. Giống như chia sẻ của tù nhân Shane, tại một nhà tù tư nhân ở tiểu bang Nam Úc, thì đây đúng là "địa ngục trần gian".
“Tôi có cảm giác giống như là toàn thế giới sụp đổ xung quanh. Cuộc sống của bạn chỉ là những mảnh rời rạc, và bạn cảm thấy như không còn gì cả”
Tù nhân Shane tiếp tục mô tả về những khoảnh khắc đầu tiên khi đặt chân đến nhà tù.
“Thật tế là tôi đang đối mặt với vấn đề sức khỏe tâm thần và việc lạm dụng ma túy. Hậu quả là tôi bị bắt vào đây. Không có ai đến thăm tôi cả. Gia đình đã từ tôi, vì trước đây tôi đã có những hành vi không phải đối với họ”
Theo ước tính, có khoảng 1 trong 4 người chết trong các nhà tù tại Úc, có nguyên nhân là do tự tử. Và những tù nhân mới có nguy cơ tự tử cao hơn so với những tù nhân cũ.
Sau một thời gian dài chịu đựng ám ảnh cực hình của trại giam, Share dần dà trân trọng những thời khắc tự do bên ngoài trại giam, và anh đã phấn đấu cải tạo để nhanh chóng được thả ra.
Hiện anh đang tham gia chương trình "Tù nhân lắng nghe tù nhân", một chương trình ý nghĩa, nhằm giúp những tù nhân có nơi để chia sẻ gánh nặng tâm lí, và cũng giúp hỗ trợ kịp thời những tù nhân có suy nghĩ tiêu cực.
Bà Eve Barratt, Giám đốc điều hành Lifeline, khu vực phía Đông Nam, tiểu bang Nam Úc đang viếng thăm nhà tù Mount Gambier để giúp chạy chương trình này trong 23 năm qua. Bà cho biết thêm:
“Tôi nghĩ, việc ngăn ngừa tự tử trong nhà tù không phải là một ưu tiên cao trong cộng đồng. Thế nhưng chúng ta cần biết rằng, mọi mạng sống trên thế gian này đều là vô giá”
Bà Barratt viếng thăm trại giam không phải để tư vấn cho các tù nhân, mà để huấn luyện họ về cách lắng nghe và hỗ trợ những bạn tù của mình, nhất là những người có nguy cơ cao tự hủy hoại bản thân.
The group have sent an open letter to the prime minister urging him to act on Indigenous incarceration rates. Source: AAP
Theo ước tính, có khoảng 1 trong 4 người chết trong các nhà tù tại Úc, có nguyên nhân là do tự tử. Và những tù nhân mới có nguy cơ tự tử cao hơn so với những tù nhân cũ.
Bà Barratt một lần nữa chia sẻ về ý nghĩa của chương trình:
“Chúng ta không tìm kiếm sự tha thứ cho các hành vi phạm tội mà các tù nhân đã gây ra. Chúng tôi không tìm cách giảm thiểu những thiệt hại mà những gì họ đã làm. Những gì chúng tôi tin tưởng là, các tù nhân sẽ có cơ hội để đánh thức phần nhân cách tốt nhất của mình”
Một tù nhân khác tên Joe cũng đánh giá cao hiệu quả của chương trình. Theo anh, việc chia sẻ hoặc chuyện trò với một tù nhân khác sẽ dễ dàng hơn so với người quản giáo hay một chuyên gia bên ngoài nào. Anh cho biết cảm nhận về chường trình này.
“Chương trình này thiết thực, vì các tù nhân thường có tâm lí ngại tiếp chuyện với các nhân viên quản ngục, bởi vì họ sợ bị gắn mác như là kẻ mách lẻo, hoặc nặng hơn là một con chó. Đây là những từ ngữ được dành cho những kẻ chuyên tâu cáo những chuyện xảy ra trong nhà tù”
Quản lí trại giam Mount Gambier: "Chương trình sẽ cung cấp một điều mới lạ và thiết thực cho các tù nhân và giúp ích rất nhiều trong việc giáo huấn phạm nhân"
Một nguyên nhân khiến các tù nhân cảm thấy bị cô lập, theo bà Eve Barratt đó chính là rào cản về ngôn ngữ và văn hóa giữa những bạn tù với nhau.
“Đúng là thật khó khăn khi mọi người đang ở trong tù. Nhưng nếu bạn đến từ một nền văn hóa khác nhau, sử dụng tiếng nói khác nhau, niềm tin tôn giáo khác nhau, và những thói quen sinh hoạt khác nhau, tất cả những điều này sẽ càng gia tăng khoảng cách và sự gắn kết giữa các tù nhân”
Từ năm 1995 đến năm 2010, có 25 vụ tự tử trong các nhà tù ở tiểu bang Nam Úc. Trong số này, chỉ có 1 trường hợp xảy ra tại nhà tù Mount Gambier.
“Tôi biết, chương trình đã có hiệu quả, cứu mạng một số tù nhân. Tôi nhận thấy điều này từ những phản hồi của tù nhân, cũng như nhân viên trại giam. Và tôi thật sự xúc động khi nghe một tù nhân chỉ tay vào một tù nhân khác, và nói: "Hãy nhìn người đứng đằng kia, anh ta đã cứu mạng tôi"”
Quản lí trại giam Mount Gambier, bà Michelle Price tỏ ra ủng hộ hoàn toàn về chương trình này. Và cho rằng chương trình sẽ cung cấp một điều mới lạ và thiết thực cho các tù nhân và giúp ích rất nhiều trong việc giáo huấn phạm nhân.
“Tôi nghĩ rằng đó là nhiệm vụ của chúng tôi, những người làm việc trong môi trường giáo dưỡng những phần tử lầm đường lạc lối. Chúng tôi phải bảo đảm rằng, những người này phải được giáo dục đầy đủ để sau khi được phóng thích họ sẽ trở thành công dân tốt, không tái phạm, và có thể tự chăm sóc mình trong mọi hoàn cảnh”
Trở lại với phạm nhân Shane mà chúng tôi đã giới thiệu ở đầu phóng sự, anh cho biết thật khó để tìm thấy một chương trình hữu ích như vậy từ trong trại giam.
“Không có gì giống như vậy. Nó chỉ cho bạn thấy rằng, mọi tù nhân đều có thể nhận sự giúp đỡ. Bạn chỉ việc giơ tay và nói "Ê, tôi cần sự trợ giúp"”
