Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ hôm 26/9 công bố văn bản giải mật báo cáo bày tỏ quan ngại của một người tố cáo, theo đó cáo buộc Tổng thống Donald Trump sử dụng vị trí của mình nhằm tìm kiếm sự can thiệp của một quốc gia khác vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.
Sự can thiệp này bao gồm việc gây sức ép với Tổng thống Ukraine để nước này điều tra tham nhũng đối thủ chính trị của ông Trump là cựu phó tổng thống Joe Biden.
Ngoài ra, theo người tố cáo, luật sư cá nhân của ông Trump, Rudy Giuliani, là nhân vật trung tâm trong việc này, và Bộ trưởng Tư pháp William Barr dường như cũng có can dự.
Sau buổi điều trần kín ngày hôm qua, chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, Richard Burr, cho các phóng viên biết diễn biến của cuộc điều trần tốt đẹp.
"Có nhiều chi tiết chúng tôi cần phải hiểu thấu đáo trước khi tiếp tục nhưng chúng tôi sẽ làm điều đó. Các nhân viên của chúng tôi sẽ rất bận trong trong hai tuần tới."
Người tố cáo nói rằng ông Trump không chỉ lạm quyền khi gây sức ép để Ukraine can thiệp vào kỳ bầu cử năm sau mà Tòa Bạch Ốc còn tìm cách che dấu bằng chứng.
Hồi tháng 7, người ta bắt đầu biết đến cuộc điện đàm giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy.
Người tố cáo nói rằng Tòa Bạch Ốc đã xóa những gì liên quan đến cuộc gọi trên computer chuyên dùng để cất giữ những thông tin nhạy cảm.
Tòa Bạch Ốc sau đó công bố nội dung cuộc gọi trong đó xác nhận ông Trump đã đề nghị Ukraine điều tra cựu phó tổng thống Joe Biden.
Quyền Giám đốc Tổng thanh tra Tình báo Quốc gia Joseph Maguire cho biết người tố cáo đáng tin cậy và đã làm theo đúng luật khi trả lời dân biểu Adam Schiff tại buổi điều trần trước Ủy ban Tình báo Hạ viện.
"Đúng vậy. Điều đó đã được nói đến trong thơ gởi cho ủy ban tình báo hạ viện. Tôi tin rằng đánh giá này cũng đã được công bố rằng cáo giác đưa ra là đáng tin cậy."
Dân biểu của Đảng Dân Chủ Mark Warner, nói rằng ủy ban sẽ xem xét vấn đề vô cùng nghiêm trọng này trên quan điểm lưỡng đảng.
"Một trong những điểm quan trọng nhất của cuộc điều trần là duy trì sự chính danh của người tố cáo. Những người tố cáo phải có thể lên tiếng nếu chứng kiến những sự lãnh phí, gian lận, lạm quyền hay hành xử không đúng, mà không sợ bị trả thù."
Trở về từ trụ sở Liên hiệp quốc, Tổng thống Trump lên án Đảng Dân Chủ đang tìm cách luận tội ông.
"Thật là xấu hổ cho đất nước. Thêm một cuộc săn lùng chính trị. Đó là dân biểu Adam Schiff và thuộc hạ của ông ta dựng chuyện và ngồi đó như những kẻ sùng đạo. Thật đáng xấu hổ. Thật kinh khủng cho đất nước."
Nhưng ông Schiff nói nhờ báo cáo của người tố cáo mà đảng Dân Chủ nay biết rõ tiến trình điều tra luận tội nên như thế nào.
"Thật khó hình dung có cáo giác nào nghiêm trọng hơn. Thật mỉa mai khi Bộ Tư Pháp nói rằng chuyện này nằm ngoài quyền hạn của Giám đốc Tình báo Quốc gia, vậy mà có người che đậy nó với lý do thông tin nhạy cảm. Xung đột quyền lợi quá rõ ràng ở đây. Và có được thơ tố cáo và nội dung của cuộc điện đàm quả là một phép màu nhỏ."
Luật gia Ukraine Roman Marchenko nói khi công bố nội dung cuộc điện đàm, Tòa Bạch Ốc có thể đã vi phạm quyền riêng tư theo hiến pháp của nước này.
"Ông Trump viết trên Twitter là Ukraine đồng ý công bố nội dung cuộc điện đàm. Nhưng sự thật là Tổng thống Ukraine Zelenskyy cho biết ông không đồng ý, và chỉ nghĩ rằng ông Trump công bố những gì ông nói mà thôi. Theo luật của Ukraine nếu không có sự đồng ý của Ukraine, thì có trách nhiệm hình sự ở đây vì quyền riêng tư của trong việc trao đổi thư từ và điện đàm đã bị vi phạm."
Hãng tin Reuters trích dẫn hai nguồn tin thông thạo nói rằng người tố cáo là một viên chức CIA và đã có lúc được giao nhiệm vụ tại Tòa Bạch Ốc.
New York Times là tờ báo đầu tiên loan tin người tố cáo này là nhân viên CIA. Sau đó, Reuters tiến hành kiểm chứng độc lập.
Luật sư Mark Zaid ở Washington đại diện cho người tố cáo, từ chối xác nhận danh tính cũng như nghề nghiệp của thân chủ để bảo đảm an toàn cho người này.
