Những điểm chính
- Chiến tranh Úc chỉ được thừa nhận sau khi tuyên bố 'Terra Nullius' bị thách thức và lật ngược về mặt pháp lý.
- Các cuộc chiến tranh của Úc đã diễn ra trên khắp lục địa, từ khi hạm đội đầu tiên xuất hiện vào năm 1788 và cho đến giữa những năm 1930.
- Hồ sơ thuộc địa và bằng chứng khảo cổ do các nhóm chuyên gia phát hiện đã chứng minh quy mô khủng khiếp của cuộc xung đột.
CẢNH BÁO NỘI DUNG: Bài viết và tập podcast này có đề cập đến bạo lực có thể khiến một số người lo lắng.
Khi thuyền trưởng James Cook lần đầu tiên đến bờ biển mà ngày nay được gọi là nước Úc, ông đã tuyên bố vùng đất rộng lớn này là 'Terra Nullius', nghĩa là 'Lãnh thổ vô chủ'. Tuy nhiên, lục địa này là nơi sinh sống của hàng trăm quốc gia và thị tộc Thổ dân và dân đảo Torres Strait khác nhau. Hàng trăm ngàn người bản địa ngay lập tức được coi là 'thần dân' của Vương quốc Anh.
Điều này đã trở thành nguyên nhân gây ra các cuộc Chiến tranh biên giới, những cuộc xung đột tàn khốc giữa người dân bản địa và những người định cư đánh dấu sự thành lập của nước Úc. Một lịch sử mà bây giờ mới chỉ bắt đầu được công nhận.
Nhà làm phim Rachel Perkins là một phụ nữ Arrernte và Kalkadoon có nguồn gốc châu Âu. Cô đã phát hành “Các cuộc chiến tranh của Úc”, một loạt phim tài liệu trình bày chi tiết bản chất cuộc đấu tranh của người dân bản địa để bảo vệ vùng đất của họ khỏi những người định cư Anh.
Đây là những cuộc chiến đã diễn ra ở Úc và chúng là những cuộc chiến thực sự tạo nên nước Úc hiện đại.Rachel Perkins, Filmmaker.
đã diễn ra trên khắp lục địa, từ khi hạm đội đầu tiên xuất hiện vào năm 1788 và cho đến giữa những năm 1930, nhưng những xung đột này không được dạy trong trường học hoặc thậm chí không được thừa nhận là chiến tranh cho đến cuối thế kỷ 20.
là một trong những nhà sử học được kính trọng nhất nước Úc và là chuyên gia về chiến tranh. Ông nói rằng khi ông bắt đầu dạy lịch sử vào năm 1966, hầu như không có đề cập nào đến thổ dân trong sách lịch sử.
Ông nói: “Nó chỉ đề cập đến thổ dân hai lần, chỉ là lướt qua, và thậm chí không được liệt kê trong mục lục”.
Xem trailer phim Các cuộc chiến tranh của Úc:
Giáo sư Reynolds nói rằng điều này một phần là do các cuộc Chiến tranh Tuyến đầu vào giữa thế kỷ 20 không được coi là chiến tranh toàn diện, vì cuộc xung đột này giống như chiến tranh du kích.
“Quan điểm cho rằng các cuộc chiến quá nhỏ và rải rác nên không được coi là chiến tranh. Không có quân phục, không có lính hành quân… Thực sự chưa bao giờ xảy ra trường hợp đội hình và trận chiến lớn theo nghĩa cổ điển, nhưng dù sao thì đó rõ ràng là một hình thức chiến tranh.”
Nhà sử học, Tiến sĩ Nicholas Clements, một chuyên gia khác về Chiến tranh Tuyến đầu của Úc, có cùng quan điểm. Ông cho rằng quan niệm sai lầm này là kết quả của hai cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất và thứ hai, đã làm thay đổi cách nhìn nhận về chiến tranh.
Tuy nhiên, những cuộc chiến tranh quy mô lớn kiểu này là điều bất thường trong lịch sử loài người.
“Hồi đó họ biết đó là chiến tranh, tất cả các tài liệu thuộc địa đều gọi là chiến tranh, nhưng đến thế kỷ 20 và 21, chúng ta không thấy điều đó. Và tôi nghĩ cũng có một số lý do chính trị khiến nhiều người không thể coi đó là một cuộc chiến tranh,” Tiến sĩ Clements giải thích.
Những lý do chính trị đó bắt nguồn từ mâu thuẫn pháp lý giữa tuyên bố ‘Terra Nullius’ và luật pháp Anh. Rachel Perkins nói: Người Thổ dân đã được tuyên bố là thần dân của Vương miện, do đó, Đế quốc không thể “chính thức tuyên chiến… làm như vậy có nghĩa là họ đang tuyên chiến với chính công dân của mình”.
Bà nói thêm: “Tuy nhiên, người Anh đã sử dụng lực lượng quân sự để đảm bảo rằng việc chiếm đóng lục địa của họ thành công”.
Frontier conflicts took place across the nation. Source: Supplied / Australian War Memorial Source: Supplied
Mabo và sự lật đổ 'Terra Nullius'
Chiến tranh Úc chỉ có thể được thừa nhận sau khi tuyên bố 'Terra Nullius' bị thách thức và hủy bỏ về mặt pháp lý, vào đầu những năm 1990, trong cái được gọi là quyết định mang tính bước ngoặt của Mabo.
“Cho đến thời điểm này, quan điểm cho rằng người Thổ dân không sở hữu đất đai, nên cuộc chiến không thể nhằm mục đích kiểm soát đất đai, vì họ không có bất kỳ quyền sở hữu hợp pháp nào đối với đất đai. Sau năm 1992 và với phán quyết đó, bản chất của cuộc chiến đã phải thay đổi, vì rõ ràng nó liên quan đến loại vấn đề mà chiến tranh luôn hướng tới: kiểm soát lãnh thổ,” Giáo sư Reynolds nói.
Tiến sĩ Clements nói rằng việc Đế quốc Anh không công nhận quyền sở hữu đất đai của người bản địa ở Úc là một điều bất thường trong lịch sử.
“Ngay cốt lõi của quá trình thuộc địa hóa của Anh ở Úc là một tiền đề thiếu sót. Không giống như tất cả các quốc gia khác mà người Anh thuộc địa, họ không thừa nhận chủ quyền của chủ sở hữu bản địa ở Úc. Vì lý do đó, không có hiệp ước nào, không có nỗ lực đàm phán với người dân địa phương và cho đến ngày nay, chúng tôi đấu tranh từ quan điểm pháp lý để hiểu quyền của họ đối với đất đai là gì.”
Và sự đàm phán thất bại đã dẫn đến đổ máu tàn khốc.
Hồ sơ thuộc địa và bằng chứng khảo cổ được phát hiện bởi các nhóm chuyên gia chứng minh quy mô khủng khiếp của cuộc xung đột.
Chỉ riêng đã lưu giữ hơn 400 hài cốt của tổ tiên Thổ dân, nhiều hài cốt cho thấy bằng chứng về cái chết do hành quyết, chặt đầu và thảm sát.
Rachel Perkins nói rằng con cháu của những người sống sót sẽ không bao giờ quên.
Rất nhiều người Thổ dân đã trở thành phương tiện chuyển tải lịch sử. Họ đã lưu truyền các câu chuyện về những gì đã xảy ra với họ, với chúng ta, trong gia đình chúng ta. Vì vậy, tôi mới biết về vụ thảm sát người dân của mình ở Queensland và tôi biết về vụ cưỡng hiếp dã man bà cố của tôi, v.vRachel Perkins, Filmmaker.
Rachel Perkins - The Australian Wars Credit: Dylan River/Blackfella Films
Chiến tranh đen
(1824-1831) là cuộc xung đột biên giới khốc liệt nhất trong lịch sử nước Úc.
Rachel Perkins nói trong loạt phim Chiến tranh Úc: “Trong Chiến tranh đen, nhiều người Tasmania bị giết hơn số người Tasmania chết ở Hàn Quốc, Malaysia, Indonesia, Việt Nam và các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình cộng lại”.
Tiến sĩ Nicholas Clements cho biết mức độ bạo lực từ cả hai phía rất căng thẳng, chính quyền thuộc địa và những người định cư đã “hóa đá”.
“Sự kháng cự của thổ dân rất mạnh mẽ. Mọi người đều biết ai đó ở thế giới thuộc địa đã bị thổ dân giết hoặc bị thương, trang trại của họ bị đốt cháy. Điều đó thực sự đáng sợ,” anh nói.
Trên thực tế, những người nghiêm túc đã cân nhắc việc phải từ bỏ thuộc địa.Dr Nicholas Clements, Nhà sử học người Úc.
Nhưng người châu Âu đã chiếm ưu thế và gần như tiêu diệt người Tasmania bản địa.
Xung đột ngày càng gia tăng do bạo lực tình dục.
Tiến sĩ Clements cho biết thêm: “Nguyên nhân gây ra bạo lực, trận đấu châm ngòi cho bạo lực, là bạo lực tình dục”.
Việc cưỡng hiếp và bắt cóc phụ nữ Thổ dân có hệ thống phổ biến đến mức ông cho rằng sự sống sót của một số thị tộc Thổ dân là do tấn công tình dục.
Tiến sĩ Clements nói: “Chẳng mấy chốc chúng ta đã không còn hậu duệ Thổ dân ở Tasmania ngày nay, bởi vì họ gần như bị xóa sổ hoàn toàn, phần lớn là do bạo lực”.
Eddie Mabo with his legal team. Source: SBS Credit: National Museum of Australia
Dĩ độc trị độc
Để đè bẹp cuộc kháng chiến của người Thổ dân ở nhiều nơi ở Úc, thực dân đã thành lập Cảnh sát bản địa, một lực lượng bán quân sự được huấn luyện dùng để gieo rắc khủng bố.
“Binh lính bản địa được tuyển mộ và sử dụng như một lực lượng quân sự". Giáo sư Reynolds nói: Đây chắc chắn là lực lượng chính trong việc phá vỡ sự phản kháng của thổ dân.
Những người đàn ông được cấp đồng phục, súng và ngựa. Tiến sĩ Clements tin rằng họ đã bị thao túng bởi các sĩ quan da trắng, những người đã sử dụng chúng để lấy kiến thức Thổ dân truyền thống và kỹ năng đi rừng.
“Con số thiệt hại chỉ riêng cảnh sát bản địa ở Queensland đã lên tới hàng chục ngàn. Tôi tin rằng ước tính con số lên tới 60 đến 80 ngàn, điều này thực sự đáng kinh ngạc,” ông nói.
A nineteenth century engraving of an aboriginal camp - Marmocchi Source: Getty Source: Getty
“Tôi tìm thấy một đoạn ghi âm do bà tôi ghi lại kể về việc gia đình mẹ của bà bị thảm sát, tôi chưa từng nghe và cũng chưa từng đến nơi xảy ra sự việc, và tôi cũng chưa bao giờ thực sự tìm ra nơi xảy ra sự việc, cho đến khi tôi làm loạt phim tài liệu,” cô nói.
Tiến sĩ Clements, có xuất thân là người định cư, tin rằng tất cả người dân Úc cần vượt qua cảm giác xấu hổ và làm sáng tỏ những bất công trong quá khứ.
“Cho dù tổ tiên của ai đó có liên quan hay không, chúng ta đều là những người thừa kế vùng đất thổ dân, vùng đất bị đánh cắp. Ở mức tối thiểu, tất cả chúng ta đều có vai trò trong việc tiết lộ lịch sử này, chấp nhận lịch sử này và đóng vai trò vai trò trong một tương lai tích cực.”
Không nơi nào sự phản kháng đối với thực dân da trắng lớn hơn của thổ dân Tasmania, nhưng chỉ trong một thế hệ, chỉ một số ít sống sót sau Chiến tranh Đen. Nguồn: The Conversation / Robert Dowling/Phòng trưng bày Quốc gia Victoria qua The Conversation Source: The Conversation / Robert Dowling/National Gallery of Victoria via The Conversation
Tại sao lịch sử này không được kỷ niệm?
Giáo sư Reynolds tin rằng Úc, một quốc gia tôn vinh những người lính đã hy sinh trong nhiều đài tưởng niệm chiến tranh, cần phải công khai thừa nhận sự thật rằng Chiến tranh Tuyến đầu đã xảy ra và đầy rẫy những hành vi tội ác chống lại loài người.
“Làm thế nào mà chúng ta không thể chấp nhận được các cuộc chiến tranh ở Úc?” Ông hỏi.
“Đây không phải là trường hợp ở Hoa Kỳ, họ công nhận tất cả các cuộc xung đột (với người Mỹ bản địa) chính thức là chiến tranh. Rõ ràng đó không phải là trường hợp ở New Zealand, các cuộc chiến tranh của người Maori luôn là một phần rất quan trọng của lịch sử.”
Rachel Perkins cho rằng nguyên nhân của sự bất thường này rất đơn giản.
Cô nói: “Úc là một trong những nơi độc đáo trên thế giới mà người thuộc địa không rời đi.
Những người thực dân hoặc những người định cư đi cùng họ vẫn nắm quyền, vì vậy tôi nghĩ điều đó khiến cả nước khó ghi nhận hay tôn vinh những người đã bảo vệ đất nước vì lực lượng chiếm đóng thuộc địa vẫn chưa rời đi!Rachel Perkins, Filmmaker.
Tiến sĩ Clements tin rằng ‘lest we forget’ - 'chúng ta đừng quên'- cụm từ thường được sử dụng để tôn vinh những người lính Úc đã hy sinh, nên được mở rộng cho những chiến binh đã chiến đấu chống lại sự chiếm đóng của người Anh trên vùng đất của họ.
“Tôi sẽ cảm thấy tự hào hơn rất nhiều nếu đất nước của tôi can đảm thừa nhận quá khứ của chính mình, những sai lầm của những người đi trước và hoàn toàn cam kết sửa chữa những sai lầm đó bằng khả năng tốt nhất của mình trong tương lai… Tôi muốn các con tôi đến đâu, cho dù đó là đài tưởng niệm, người Thổ dân vẫn ở đó, họ hiện diện, họ được thừa nhận.”
Chiến tranh Úc có sẵn để phát trực tuyến trên SBS Theo yêu cầu bằng năm ngôn ngữ: Tiếng Trung giản thể, tiếng Ả Rập, tiếng Trung phồn thể, tiếng Việt và tiếng Hàn. Bộ phim cũng có sẵn mô tả/phụ đề bằng âm thanh dành cho khán giả mù hoặc khiếm thị.
Quý vị có thể xem trực tuyến trên SBS On Demand bằng năm ngôn ngữ: Tiếng Trung giản thể, tiếng Ả Rập, tiếng Trung phồn thể, tiếng Việt và tiếng Hàn. . Phim cũng có sẵn mô tả/phụ đề bằng âm thanh cho khán giả khiếm thị.
Nội dung này được đăng lần đầu vào tháng 9 năm 2022.
