NAIDOC Haftası’nın tarihi 1920’lere dayanıyor. Başta bir protesto günü olarak öne çıkan NAIDOC, yıllar içinde Aborijin ve Torres Körfezi Adalı halkların kültür ve tarihinin kutlandığı bir haftaya dönüştü.
NAIDOC Ulusal Aborijin ve Adalılar Günü İcra Komitesi’nin (National Aborigines and Islanders Day Observance Committee) kısaltması.
NAIDOC Haftası nedir?
Her yıl Temmuz ayının ilk haftası yerli kültür ve başarılarının kutlandığı NAIDOC Haftası sırasında ayrıca NAIDOC Haftası Ödülleri de sahiplerini bulur.
NAIDOC üyesi Kenny Bedford Torres Körfezi Adaları’ndaki Erub’dan Meuram Klanından geleneksel toprak sahibi.
Haftanın anlamının bir araya gelip 65 bin yıllık kesilmemiş tarihi kutlamak olduğunu söylüyor.
PARLAMENTO'DA YERLİ SESİ
Parlamentoda Yerli Sesi için Referandum
“NAIDOC Haftası yerli halklar için yılın en önemli etkinliği diyebiliriz
“Bir tema etrafında toplanıp bizim için önemli olan konuları öne çıkardığımız bir dönem. Ancak asıl amaç, bir araya gelip binlerce yıl sonra hala burada olmamızı, kültür ve geleneklerimizin hala güçlü kaldığını kutlamak. Auroca Avustralya toplumunun bir parçası olmak” diyor.
NAIDOC Haftasının tarihi
1920’lerde Aborijin ve Torres Körfezi Adalıların yaşadığı şartların bilinmesini sağlamayı amaçlayan protestolardan doğdu.
Başta “Matem Günü” olarak başlayan NAIDOC’un amacı her yıl 26 Ocak’ta 1788’te Britanyalı denizcilerin Sydney Koyu’na bayraklarını dikip topraklara sahip olduklarını ilan etmesinin yıldönümünde kutlanan Avustralya Günü’nü protesto etmekti.
Yıllar içinde etkinlik değişim geçirdi ve İlk Ulusların halkları, kültürü ve tarihi kutlanmaya başlandı.
1955’te bir haftaya uzatılan etkinliğin her yıl temmuz ayında yapılması kararlaştırıldı.
1956’da Aborijin ve Aborijin olmayan gruplarla çalışan federal hükümet Ulusal Aborijin Günü İcra Komitesi’ni kurdu ve 1990’ların başında isim Torres Körfezi Adalıları içerecek şekilde değiştirildi.
2016’dan 2023’e NAIDOC posterleri. Posterler yılın temasını gösterecek şekilde değiştiriliyor. Source: Supplied / NAIDOC Committee
na göre 1910’dan 1970’e kadar devam eden devlet politikaları kapsamında her üç yerli çocuktan biri ailelerinden koparıldı.
Sömürge sürecinin bir başka sonucu da yerel dillerin yok olmasıydı. Britanya’nın sömürgeleştirme süreci öncesi Avustralya’da 250 farklı dil ve 800 lehçe konuşuluyordu. 2018-2019 tarihli verilere göre 123 Aborijin ve Torres Körfezi Adalı dili konuşuluyor. Bu dillerden sadece yirmisini binden fazla insan konuşuyor. Dillerden yaklaşık yarısını konuşanların sayısı 51’den az.
2023 NAIDOC Haftası’nın teması
Bu yılın teması yerli saygı niteliğindeki “Büyüklerimiz İçin” (For Our Elders). NAIDOC Eşbaşkanı olan NSW eyaletinden Wiradjuri ve Gamilaroi kadını Dr Lynette Riley, bu yılın temasının İlk Uluslarda akrabalık ilişkilerinin önemini öne çıkarmayı amaçladığını söylüyor
“Hala yaptığımız her şeyin merkezinde o var. Büyüklerimiz kültürel, sosyal ve ekonomik olarak bizim için itici güç. Her şeyimiz” diyor.
AVUSTRALYA YERLİ HALKLARI
SBS Learn English’ten Minipodlar: Aborijin İngilizcesine Hoş Geldiniz
Dr Riley dünü, bugünü vce yarını birleştirdiklerini, Aborijin ve Aborijin olmayanlarla daha iyi ilişkiler kurulması için anahtar rolü oynadıklarını söylüyor.
“Benim büyüklerimin Avustralya’nın daha iyi bir yer olması için ne yapmam gerektiğini söylemesi çok önemli. Sadece benim çocuklarım için değil, tüm çocuklar için” diyor.
Herkesin yaşadıkları toprakların yerli halkları, klanları, kurumları ve insanlarını tanımaya çalışmasını öneriyor.
“Bence insanların toplumlarındaki büyüklerle geçerli protokolleri takip ederek uygun bir şekilde iletişime geçmesi benim için çok önemli” diyor. “Temasa geçin ve insanları tanıyın. Gerisi gelir” diyor.
Steven Satour bu yılın teması olan “Büyüklerimiz İçin”in hedefinin hikayeleri canlı tutmak olduğunu söylüyor. Source: Supplied / National NAIDOC Week
“Son birkaç yılda toplumunuz için önemli bazı liderlerimiz vefat etti. Bu yılın teması ise, onlarla oturup konuşmanın, onlardan öğrenmenin ve tüm bilgeliklerini özümsemenin önemini yansıtıyor” diyor.
“Anneannemin hikayesini dinlemek, üç yaşındayken toplumumuzdan, topraklarımızdan koparılıp götürülmesi ve Adelaide’de vbir eve verilmesi ve sonra iç çölde evine ve ailesine geri dönmesi. Onun öğrenmek zorunda kaldığı azim, çok çalışma ve üzerine atılı kalıplarla mücadeleyi anlamam benim için çok önemliydi” diyor.
NAIDOC nasıl kutlanıyor?
Ülke çapında belediyeler, toplum grupları ve spor kulüpleri NAIDOC Haftası boyunca çeşitli etkinlikler düzenliyor. Yerli Avustralyalılar da yılın temasını yıl boyunca öne çıkarıyor.
Bedford tema kapsamında büyüklerden ilham aldığını ve ayrıca önümüzdeki aylarda düzenlenecek ’nda “Evet” kampanyasına destek için güç verdiğini söylüyor.
Hafta boyunca önde gelen yerli Avustralyalıların başarıları da bulanıyor. NAIDOC Haftası Ödül Töreni NITV ve ABC’de yayınlanıyor.
Spor, sanat, eğitim, inovasyon ve toprağa saygı dallarında 10 ila 11 ödül dağıtılıyor.
Geçmiş kazananlar arasında 2022’deki vardı. Peeler 1960’larda müzik grubu the Sapphires’ın üyesiydi. 2015’de şimdi aramızda olmayan Rosalie Kunoth-Monks yılın kişisi ödülünü almıştı. 1955 tarihli Jedda filminde başrol oynayan ilk Avustralya yerlisi kadın olmuştu. Sonrasında siyasi ve sosyal aktivizme yöneldi.
2022 NAIDOC Ödülleri finalistleri ve kazananları. Source: Supplied / NAIDOC Week Awards Ceremony 2022
Emekli tenis oyuncusu Ashleigh Barty 2022’nin Yılın Kişisi seçilmişti.
Bangarra’s former artistic director for 32 years, Stephen Page, won the 2016 Lifetime Achievement Award.
Athletes recognised over the years include: NBA champion and four-time Olympian Patrick "Patty" Mills, retired NRL player Jonathan Thurston and two-time A-League championship winner and Olympian Jade North.
Retired tennis champion Ashleigh Barty was named 2022 Person of the Year. You can see the full list of recipients over the years .
NAIDOC Haftası’nda resmi tatil var mı?
Yıllar içinde NAIDOC Haftası’nda resmi tatil olması çağrıları yapılsa da henüz başarılı olamadı. Victoria İlk Uluslar Meclisi geçen yıl Temmuz’da bir imza kampanyası başlattı.
LISTEN TO
Avustralya Günü mü yoksa İstila Günü mü?
SBS Turkish
25/01/202107:51
Demokratik olarak seçilmiş ve bağımsız olan meclis, yaşadığımız toprakların Geleneksel Sahipleri adına Victoria hükümeti ile Anlaşma müzakerelerini yürütüyor.
Meclis NAIDOC’un temeli olan protestoların unutulmaması gerektiğini belirtti.
NAIDOC Ödül Töreni 1 Temmuz Cumartesi Avustralya Doğu Kıyıları saatiyle 19:30’da NITV’de.
