Kluczowe punkty
- Wojny australijskie mogły zostać uznane dopiero po tym, jak proklamacja „Terra Nullius” została prawnie zakwestionowana i obalona.
- Wojny australijskie toczyły się na całym kontynencie, od przybycia pierwszej floty w 1788 roku, aż do połowy lat trzydziestych minionego stulecia.
- Zapisy kolonialne i dowody archeologiczne odkryte przez zespoły ekspertów pokazują przerażającą skalę konfliktu.
OSTRZEŻENIE DOTYCZĄCE TREŚCI: ten odcinek zawiera odniesienia do przemocy, co może zaniepokoić niektórych słuchaczy.
Kiedy kapitan James Cook po raz pierwszy przybył do wybrzeży dzisiejszej Australii, ogłosił tę rozległą krainę „Terra Nullius”, czyli ziemią niczyją.
W rzeczywistości kontynent wyspiarski był domem setek różnych narodów i klanów Aborygenów oraz wyspiarzy w Cieśninie Torresa - setek tysięcy rdzennej ludności,
którą od razu uznano za „poddanych” Korony Brytyjskiej
Stało się to przyczyną wojen granicznych, brutalnych konfliktów między rdzenną ludnością a osadnikami, które wyznaczyły początek Australii.
Ale ta makabryczna historia dopiero teraz zaczyna być rozpoznawana.
Reżyserka Rachel Perkins z plemienia Arandów i Kalkadoon i z korzeniami europejskimi w 2022 roku zrealizowała serial telewizyjny, który szczegółowo opisuje charakter walki ludności rdzennej broniącej swoich ziem przed brytyjskimi osadnikami.
"Zacznijmy od tytułu: „Wojny australijskie”. Ludzie mogli tego wcześniej nie słyszeć tego terminu, który wybraliśmy bardzo świadomie, ponieważ były to wojny, które toczyły się pomiędzy, początkowo Imperium Brytyjskim, kiedy zajęło ono kontynent, a następnie go okupowało, ale zostały zakończone przez współczesną australijską kolonię, która utworzyła rząd australijskiej federacyjnej Wspólnoty Narodów.”
Chociaż wojny australijskie toczyły się na całym kontynencie, od przybycia pierwszej floty w 1788 roku do połowy lat trzydziestych XX wieku, o tych konfliktach nie nauczano w szkołach ani nawet nie uznawano ich za wojnę aż do końca XX wieku.
Profesor Henry Reynolds jest jednym z najbardziej szanowanych australijskich historyków i ekspertem w dziedzinie wojen. Kiedy w 1966 roku zaczął uczyć historii,
w podręcznikach do historii prawie nie było wzmianek o Aborygenach
"Wspomniano o Aborygenach tylko dwukrotnie, mimochodem,
i nie było nawet wpisu w indeksie. Dopiero całkiem niedawno pojawiła się powszechna akceptacja, że konflikt ten w rzeczywistości był wojną. To nie były działania wojenne w dzisiejszym rozumieniu”
Obejrzyj zwiastun The Australian Wars:
Stało się tak, ponieważ były to wojny partyzanckie mówi profesor Reynolds:
"Uważano, że konflikt jest zbyt mały i rozproszony, aby można go było uznać za mający wagę działań wojennych. Nie było mundurów, maszerujących żołnierzy. Tak naprawdę nigdy nie było przypadku dużych formacji i bitew w klasycznym tego słowa znaczeniu, ale mimo to była to niewątpliwie forma wojny"
Zgadza się z tym historyk dr Nicholas Clements, inny ekspert w dziedzinie australijskich wojen granicznych:
"Wtedy wiedziano, że to jest wojna, wszystkie dokumenty kolonialne nazywały ją wojną, ale w XX i XXI wieku straciliśmy to z oczu. Myślę, że istnieją także pewne zasadnicze powody polityczne, dla których wiele osób nie potrafi nazwać tej wojny wojną"
…a te powody polityczne wywodzą się z koncepcji Terra Nullius
i prawa brytyjskiego, wyjaśnia Rachel Perkins
"W istocie tych wojen leży sprzeczność, która rozpoczęła się od sposobu, w jaki Brytyjczycy opisali swoją okupację.
Ogłosili, że Aborygeni stali się obywatelami brytyjskimi.
Dlatego nigdy nie mogli oficjalnie wypowiedzieć im wojny, ponieważ oznaczałoby to że wypowiadają wojnę własnym obywatelom, jednak Brytyjczycy użyli siły militarnej, aby zapewnić powodzenie okupacji kontynentu"
Mabo i obalenie „Terra Nullius”
Wojny te można było uznać dopiero po tym, jak proklamacja „Terra Nullius” została prawnie zakwestionowana i unieważniona na początku lat 90 XX wieku w ramach przełomowej decyzji w sprawie Mabo – wyjaśnia profesor Reynolds.
"Do tego czasu panował pogląd, że Aborygeni nie są właścicielami ziemi, dlatego też walki nie mogły dotyczyć kontroli ziemi, ponieważ nie mieli oni żadnego tytułu prawnego do ziemi. Po 1992 roku i wyroku Mabo charakter konfliktu musiał się zmienić, ponieważ wyraźnie dotyczył kwestii, o które zawsze chodzi w wojnie: kontroli nad terytorium"
Doktor Clements twierdzi, że nieuznanie przez Imperium Brytyjskie rdzennej własności ziemi w Australii jest historyczną anomalią
"W samym sercu brytyjskiej kolonizacji Australii leżało błędne założenie. W przeciwieństwie do wszystkich innych krajów skolonizowanych przez Brytyjczyków, tutaj w Australii nie uznawali oni suwerenności rdzennych właścicieli. Z tego powodu nie było żadnych traktatów ani prób negocjacji
z miejscową ludnością i do dziś z prawnego punktu widzenia staramy się zrozumieć, jakie są jej prawa do ziemi”
A brak negocjacji doprowadził do brutalnego rozlewu krwi. Dokumenty kolonialne i dowody archeologiczne odkryte przez zespoły ekspertów ukazują przerażającą skalę konfliktu. Samo Muzeum Narodowe Australii przechowuje w swoim repozytorium ponad 400 szczątków przodków Aborygenów, a wiele z nich nosi ślady śmierci w wyniku egzekucji, ścięcia głowy i masakr.
Rachel Perkins mówi, że potomkowie tych, którzy przeżyli, zawsze będą pamiętać
„Wielu Aborygenów niosło w sobie historię. Aborygeni przekazywali historie o tym, co przydarzyło się im, nam, naszym rodzinom.
Tak więc dorastałam, wiedząc o masakrze mojego ludu w Queensland i wiedziałam o brutalnym gwałcie mojej prababci"
Black War na Tasmanii, toczona w latach 1824–1831, była najintensywniejszym konfliktem granicznym w historii Australii. Doktor Clements wyjaśnia
„Czarna wojna, jak się ją nazywa, była najbardziej skondensowana geograficznie i czasowo w całej Australii.”
W serialu "Wojny australijskie" Rachel Perkins wyjaśnia, że podczas Czarnej Wojny zginęło więcej Tasmańczyków niż liczba Tasmańczyków, którzy zginęli
w Korei, Malezji, Indonezji, Wietnamie i misjach pokojowych razem wziętych.
Doktor Nicholas Clements twierdzi, że władze kolonialne i osadnicy naprawdę bali się Aborygenów.
"Opór Aborygenów był uderzający. Każdy znał kogoś w kręgach kolonialnych, kto został zabity lub ranny przez Aborygenów, któremu spalono gospodarstwa. To było absolutnie przerażające. Naprawdę poważni ludzie rozważali konieczność opuszczenia kolonii”
Naprawdę poważni ludzie rozważali konieczność opuszczenia kolonii.Dr Nicholas Clements, australijski historyk.
Ale Europejczycy zwyciężyli i prawie unicestwiali rdzennych Tasmańczyków.
„O mały włos nie mielibyśmy dzisiaj na Tasmanii potomków Aborygenów, ponieważ zostali prawie całkowicie zniszczeni, głównie przez przemoc”
Duża część tej przemocy to była przemoc na tle seksualnym. Systemowe gwałty i porwania aborygeńskich kobiet były tak powszechne, że niektórzy historycy przypisują przetrwanie poszczególnych narodów aborygeńskich napaściom na tle seksualnym
"Przyczyną przemocy i iskrą zapalającą była przemoc na tle seksualnym, która zaczynała się od braku równowagi płci w społecznościach kolonialnych. Na przykład na Tasmanii na każdą kobietę przypadało 10 lub 12 mężczyzn. Natomiast na granicy były te egzotyczne, nagie kobiety aborygeńskie.
Kobiety, które uważano za mało ludzkie, a z pewnością takie, których nie trzeba było szanować."
Eddie Mabo ze swoim zespołem prawnym. Źródło: SBS Credit: National Museum of Australia
Zwalczanie ognia ogniem
Aby zmiażdżyć opór Aborygenów w wielu częściach Australii,
kolonizatorzy utworzyli tubylczą policję, wyszkoloną siłę paramilitarną używaną do siania terroru - wyjaśnia profesor Reynolds:
"Werbowano żołnierzy spośród rodzimej ludności, używano ich jako siły militarnej. Była to niewątpliwie główna siła przełamująca opór Aborygenów.
Miejscową policją posługiwano się przez 50 lat, kiedy osadnictwo przemieszczało się po tej ogromnej kolonii.”
Mężczyźni otrzymali mundury, broń i konie. Doktor Clements uważa, że zostali zmanipulowani przez białych funkcjonariuszy, którzy wykorzystywali tradycyjną wiedzę Aborygenów i ich znajomość buszu
"W samym Queensland liczba ofiar śmiertelnych miejscowej policji sięgała dziesiątek tysięcy. Według mnie szacunki sięgają nawet 60–80 tysięcy, co jest całkowicie zdumiewające i rzuca moralny cień na tę paskudną sprawę"
XIX-wieczny rysunek obozu aborygeńskiego - Marmocchi Źródło: Getty Source: Getty
Z całą tą historią Rachel Perkins musiała się zmierzyć podczas kręcenia serialu dokumentalnego "Wojny australijskie".
"Znalazłam nagranie, w którym moja babcia opowiadała o masakrze w rodzinie jej matki, którego nigdy wcześniej nie słyszałam i nigdy nie byłam w miejscu, gdzie to się wydarzyło, i tak naprawdę nigdy nie wiedziałam, gdzie to się stało, dopóki nie zrobiłam tego serialu”
Doktor Clements, którego poprzednicy byli osadnikami, uważa:
"Niezależnie od tego, czy czyiś przodkowie byli w to zaangażowani, czy nie, wszyscy jesteśmy spadkobiercami ziemi Aborygenów, która została skradziona. Mamy przynajmniej jedną rolę odkrycie tej historii, pogodzenie się z nią
i odegranie pozytywnej roli w przyszłości”
Nigdzie opór wobec białych kolonizatorów nie był większy niż Aborygenów Tasmańskich, ale w ciągu pokolenia tylko nieliczni przeżyli Czarną Wojnę. Źródło: Rozmowa/Robert Dowling/Narodowa Galeria Wiktorii za pośrednictwem The Conversation Source: The Conversation / Robert Dowling/National Gallery of Victoria via The Conversation
Koloniści lub osadnicy, którzy przybyli z okupantami, pozostali u władzy, więc myślę, że to trochę utrudnia narodowi uznanie lub celebrowanie tych, którzy bronili krajuPerkins
Serial "The Australian Wars" można obejrzeć w serwisie SBS On Demand, jest również dostępny z audiodeskrypcją/napisami dla widzów niewidomych lub niedowidzących
Ta treść została po raz pierwszy opublikowana we wrześniu 2022 roku.
