نکات کلیدی
- جنگ‌های آسترالیا تنها زمانی می‌توانستند به رسمیت شناخته شوند که ادعای 'تِرا نولیوس' به صورت قانونی به چالش کشیده شد و باطل گردید.
- جنگ‌های آسترالیا از زمان ورود ناوگان اول در سال ۱۷۸۸ و تا اواسط دهه ۱۹۳۰ در سراسر این قاره جریان داشته‌اند.
- اسناد استعماری و شواهد باستان‌شناسی کشف‌شده توسط تیم‌های متخصص، نشان‌دهنده ابعاد وحشتناک این درگیری‌ها هستند.
هشدار: در این گزارش به خشونت‌هایی اشاره شده که ممکن است برای برخی از مخاطبان آزاردهنده باشد.
هنگامی که که اکنون به نام آسترالیا شناخته می‌شود، این سرزمین پهناور را 'تِرا نولیوس' (Terra Nullius) اعلام کرد: یعنی این سرزمین صاحب ندارد. اما در واقع، این قاره جزیره‌ای متعلق به صدها ملت و قبیله مختلف ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس بود- صدها هزار نفری که ناگهان باید به عنوان 'رعیت' از سلطنت بریتانیا فرمان می‌بردند.
از همین‌جا آغاز شدند: درگیری‌های وحشیانه بین مردمان بومی و مهاجران استعماری که پایه و اساس کشوری به نام آسترالیا را شکل دادند. اما تنها در سال‌های پسین به این تاریخ وحشتناک اذعان شده و در مسیر رسمیت یافتن قرار گرفته است.
فیلم‌ساز و زنی از طوایف آراندا و کالکادوم با رگ اروپایی است. او در سال ۲۰۲۲ مجموعه مستندی زیر نام 'جنگ‌های آسترالیا' (Australian Wars) منتشر کرد که به ماهیت مبارزه مردمان بومی در دفاع از سرزمین‌های شان در برابر مهاجران بریتانیایی می‌پردازد.
این‌ها جنگ‌هایی بودند که در آسترالیا رخ دادند، و جنگ‌هایی بودند که در واقع دولت مدرن آسترالیا را ساختند.ریچل پرکینز، فیلم‌ساز
از زمان ورود ناوگان اول در سال ۱۷۸۸ تا اواسط دهه ۱۹۳۰ در سراسر این قاره جریان داشتند، اما این درگیری‌ها تا اواخر قرن بیستم در مکاتب تدریس نمی‌شدند و حتا به عنوان جنگ به رسمیت شناخته نشده بودند.
پروفیسر یکی از معتبرترین مورخان آسترالیا و متخصص جنگ است. هنگامی که او در سال ۱۹۶۶ به تدریس تاریخ آغاز کرد، تقریباً هیچ اشاره‌ای به مردم بومی در کتاب‌های تاریخ وجود نداشت.
او می‌گوید: «فقط دو بار، آن‌هم به صورت گذرا، به بومیان اشاره شده بود و حتا یک مدخل در فهرست وجود نداشت.»
تریلر مستند 'جنگ‌های آسترالیا' را در زیر تماشا کنید:
پروفیسر رینولدز می‌گوید جنگ‌های مرزی تا حدی به دلیل شباهت شان به جنگ چریکی تا اواسط قرن بیستم به عنوان جنگ تمام‌عیار شناخته نمی‌شدند.
«دیدگاه این بود که این جنگ‌ها آن‌قدر کوچک و پراکنده بودند که نمی‌توان آن‌ها را دارای شدت جنگ دانست. هیچ یونیفورمی وجود نداشت، هیچ سربازی در ژره نمی‌رفت... در واقع هرگز از جنس تشکیلات و نبردهای بزرگ در معنای کلاسیک آن نبود، اما با این وجود، به وضوح شکلی از جنگ بود.»
دکتر، مورخ و یکی دیگر از کارشناسان جنگ‌های مرزی آسترالیا، نیز با پروفیسر رینولدز هم‌نظر است. او می‌گوید که این تصور غلط ناشی از جنگ‌های جهانی اول و دوم بود که درک ما از جنگ را تغییر داده بودند.
با این‌حال، جنگ‌های بزرگ از نوع جنگ‌های جهانی اول و دوم در تاریخ بشریت غیرعادی هستند.
دکتر کلمنتس می‌گوید: «آن‌ها در زمانش آن را جنگ می‌‌دانستند. در همه اسناد استعماری از آن به عنوان جنگ یاد می‌شود، اما در قرن‌های بیستم و بیست‌ویکم ما این موضوع را فراموش کرده‌ایم. و به نظر من، دلایل سیاسی اساسی نیز وجود دارند که چرا بسیاری از مردم نمی‌توانند آن را به عنوان یک جنگ بشناسند.»
به باور ریچل پرکینز، آن دلایل سیاسی به یک تناقض حقوقی بین اعلامیه ترا نولیوس و قوانین بریتانیا بر می‌گردند. مردم ابورجینل رعیت سلطنت بریتانیا اعلام شده بودند، بنابراین امپراتوری نمی‌توانست «به طور رسمی اعلام جنگ کند... این کار به این معنا بود که علیه شهروندان خود اعلام جنگ می‌کرد».
او می‌افزاید: «با این‌حال، بریتانیایی‌ها برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن اشغال قاره از نیروی نظامی استفاده کردند.»
Frontier conflicts took place across the nation. Source: Supplied / Australian War Memorial Source: Supplied
مابو و ابطال ترا نولیوس
جنگ‌های آسترالیا تنها زمانی می‌توانستند به عنوان جنگ به رسمیت شناخته شوند که اعلامیه ترا نولیوس از نظر قانونی به چالش کشیده شد و در نهایت در دهه ۱۹۹۰ باطل اعلام شد. این حکم دادگاه/محکمه عالی آسترالیا با نام شخصیت برجسته بومی، گره خورده و به تصمیم تاریخی مابو معروف است.
پروفیسر رینولدز می‌گوید: «تا این مقطع، دیدگاه این بود که بومیان مالک زمین نبودند، پس جنگ نمی‌توانست بر سر کنترل زمین باشد، زیرا آن‌ها مالکیت قانونی زمین را نداشتند. بعد از ۱۹۹۲ و آن قضاوت [دادگاه]، ماهیت جنگ باید تغییر می‌کرد، زیرا به وضوح بر سر مسایلی بود که جنگ همیشه در مورد آن‌ها بوده است: کنترل بر سر قلمرو.»
دکتر کلمنتس می‌گوید، ناکامی امپراتوری بریتانیا در به رسمیت شناختن مالکیت زمین بومیان در استرالیا یک ناهنجاری تاریخی است.
او تصریح می‌کند: «در قلب استعمار بریتانیا در آسترالیا یک فرض ناقص وجود داشت. برخلاف سایر کشورهایی که بریتانیا مستعمره کرده بود، در آسترالیا حاکمیت مالکان بومی را تصدیق نکردند. به همین دلیل، هیچ معاهده‌ای وجود نداشت، هیچ تلاشی برای مذاکره با مردم محلی صورت نگرفت و تا به امروز از نقطه نظر قانونی در درک حقوق آن‌ها نسبت به این سرزمین مشکل داریم.»
و این ناکامی در مذاکره به خونریزی وحشیانه‌ای منجر شد.
اسناد استعماری و شواهد باستان‌شناسی کشف‌شده توسط تیم‌های متخصص، نشان‌دهنده ابعاد وحشتناک این درگیری‌ها هستند.
به تنهایی بقایای بیش از ۴۰۰ فرد بومی را در مخزن خود نگه‌داری می‌کند که بسیاری از آن‌ها بر اثر اعدام، بریدن سر و قتل عام جان داده‌اند.
ریچل پرکینز می‌گوید نوادگان کسانی که از این قتل‌ها جان سالم به‌در برده‌اند، همیشه تاریخ را به یاد خواهند داشت.
بسیاری از مردم ابورجینل کشتی‌هایی برای حمل تاریخ بوده‌اند. مردم ابورجینل داستان اتفاقاتی را بر آن‌ها، بر ما و خانواده‌های ما رخ داده، منتقل کرده‌اند. بنابراین، من با آگاهی از قتل عام مردمم در کوینزلند و تجاوز جنسی خشونت‌آمیزی که بر مادرِ مادرکلانم شده بود و غیره، بزرگ شدم.»ریچل پرکینز، فیلم‌ساز
Rachel Perkins - The Australian Wars Credit: Dylan River/Blackfella Films
جنگ سیاه
ریچل پرکینز در مستند جنگ‌های آسترالیا می‌گوید: «در طول جنگ‌های سیاه، تعداد تلفات تاسمانیایی‌ها بیشتر از تمام تلفاتی بود که تاسمانیایی‌ها در کوریا، مالزیا، اندونزیا، ویتنام و مأموریت‌های صلح‌بانی داشته‌اند.»
دکتر نیکلاس کلمنتس می‌گوید که سطح خشونت از هر جانب چنان شدید بود که مقامات و مهاجران استعماری «وحشت» کرده بودند.
او می‌گوید: «مقاومت ابورجینل فوق‌العاده بود. در بین استعمارگران هر کسی یکی را می‌شناخت که توسط مردم ابورجینل کشته یا زخمی شده بود و مزارع شان به آتش کشیده شده بودند. برای آن‌ها کاملاً وحشتناک بود.»
در واقع، افراد جدی به این فکر می‌کردند که باید مستعمره را ترک کنند.دکتر نیکلاس کلمنتس، مورخ آسترالیایی
اما در نهایت اروپایی‌ها پیروز شدند و بومیان تاسمانیا را تقریباً نابود کردند.
دلیل تشدید درگیری، خشونت جنسی بود.
دکتر کلمنتس می‌افزاید: «محرک خشونت، گوگرد/کبریتی که جرقه را روشن کرد، خشونت جنسی بود.»
تجاوز جنسی و ربودن سیستماتیک زنان بومی آن‌قدر رایج بود که او بقای برخی قبیله‌های بومی را به تجاوز جنسی نسبت می‌دهد.
اِدِی مابو به همراه تیم حقوقی‌اش Credit: National Museum of Australia
جنگ آتش با آتش
استعمارگران برای سرکوب مقاومت بومیان در بسیاری از مناطق آسترالیا، پولیس بومی را ایجاد می‌کردند، یک نیروی شبه‌نظامی آموزش‌دیده که برای ایجاد وحشت از آن‌ها استفاده می‌شد.
پروفیسر رینولدز می‌گوید: «سربازان بومی جذب می‌شدند و از آن‌ها به عنوان نیروی نظامی استفاده می‌شد. این بدون شک نیروی اصلی در شکستن مقاومت بومیان بود.»
به این مردان ابورجینل یونیفرم، اسلحه و اسب داده می‌شد. دکتر کلمنتس معتقد است که افسران سفیدپوست که از دانش سنتی بومی و مهارت‌های آن‌ها استفاده می‌کردند، آن‌ها گمراه ساخته بودند.
«تلفاتی که پولیس بومی بر مردم وارد کردند تنها در کوینزلند ده‌ها هزار نفر بود. تخمین‌ها تا ۶۰ و ۸۰ هزار نفر می‌رسند که به باور من کاملاً سرسام‌آور است و ابر اخلاق را بر کل این تجارت زشت می‌گستراند.»
حکاکی قرن نوزدهمی از یک اردوگاه بومیان Source: Getty
چرا از این بخش تاریخ یاد نمی‌شود؟
پروفیسر رینولدز معتقد است که آسترالیا به عنوان کشوری که یاد سربازان کشته شده خود را در مراکز یادبود متعدد در سراسر کشور گرامی می‌دارد، باید آشکارا به این واقعیت اذعان کند که جنگ‌های مرزی اتفاق افتاده و مملو از اعمال جنایت‌کارانه علیه بشریت بوده‌اند.
او می‌پرسد: «چگونه است که ما نمی‌توانیم با جنگ‌های استرالیا کنار بیاییم؟»
«چنین چیزی در ایالات متحده وجود ندارد، آن‌ها به طور رسمی تمام درگیری‌ها با [بومیان آمریکا] را به عنوان جنگ می‌شناسند. واضح است که در نیوزیلند نیز چنین چیزی وجود ندارد، جنگ‌های مائوری همیشه بخش بسیار مهمی از تاریخ آن کشور تلقی شده‌اند.»
ریچل پرکینز می‌گوید این ناهنجاری دلیل بسیار ساده‌ای دارد: «آسترالیا یکی از مکان‌های استثنایی در جهان است که استعمارگران آن را ترک نکردند.»
استعمارگران یا مهاجرانی که با آن‌ها آمده‌اند، در قدرت باقی مانده‌اند، بنابراین من فکر می کنم که این امر به رسمیت شناختن یا گرامی‌داشت از کسانی از کشور دفاع کرده‌اند را برای ملت کمی دشوارتر می‌سازد، زیرا نیروی اشغالگر استعماری آن را ترک نکرده است!ریچل پرکینز، فیلم‌ساز
استعمارگران در تاسمانیا با شدیدترین مقاومت از سوی بومیان روبه‌رو شدند، اما در این جنگ در نهایت تقریباً تمام بومیان تاسمانیا به قتل رسیدند. Source: The Conversation / Robert Dowling/National Gallery of Victoria via The Conversation
«اگر کشورم با شجاعت گذشته خود و اشتباه‌های پیشینیان خود را به رسمیت بشناسد و کاملاً متعهد به اصلاح این اشتباه‌ها تا حد توانش در آینده باشد، من بسیار احساس غرور خواهم کرد... من می‌خواهم فرزندانم وقتی به جایی می‌روند، چه در طبیعت باشد و چه بناهای یادبود باشد و چه با نام‌گذاری دوگانه، ابورجینل بودن آن‌جا باشد، حضور داشته باشد، به رسمیت شناخته شده باشد.»
مجموعه مستند جنگ‌های آسترالیا را می‌توانید در تماشا کنید. این مجموعه به پنج زبان- چینی ساده، عربی، چینی سنتی، ویتنامی و کوریایی- زیرنویس شده است. همچنین افراد نابینا یا کم‌بینا می‌توانند با توضیحات و زیرنویس به آن دسترسی پیدا کنند.
